การทำมวลสาร ของพระสมเด็จโต

มวลสารที่ท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรฺหมฺรํสี) ได้ทำพิธีปลุกเสกจนขลังดีแล้วจึงเอามาผสมในการสร้างพระของท่าน มีมวลสารหลัก ๓๖ชนิด ดังนี้
✨๑ เม็ดผงกฤติยาคม หรือผงวิเศษ ผงสมเด็จโต
✨๒ ผงดอกไม้แห้ง
✨๓ ผงขี้ธูป ก้านธูป
✨๔ ผงดินสอพองหรือแป้งกระแจะ
✨๕ ผงใบลานดิบ ใบลานสุก ผงดำ
 ✨๖ เม็ดผงน้ำตาเทียนไขบด เทียนแหลืองบด
 ✨๗ พระสมเด็จหัก
 ✨๘ พระซุ้มกอเก่า หรือพระเนื้อดินเก่า
 ✨๙ เม็ดเกสรบัวแดง
 ✨๑๐ เม็ดเกสรบัวหลวง
✨๑๑ เม็ดผงถ่านบล็อกแม่พิมพ์ที่แตกชำรุดเผา กระดานชนวนที่ใช้เขียนยันต์และอักขระต่างๆ แตกชำรุดตำบดละเอียด
 ✨๑๒ แร่ดาวตก แร่สะเก็ดดาว หรือกากยายักษ์
 ✨๑๓ เม็ดผงตุ๊กตาหยกกวนอูของเจ้าสัวที่ทำตกแตก
✨๑๔ เม็ดกล้วย เม็ดงา เม็ดนุ่น
✨๑๕ เม็ดพลอย อัญมณีสีต่างๆ คือ เศษพลอยเจียรนัยบด มีมุกดา, โกเมน, ทับทิม, มรกต, บุษราคัม
 ✨๑๖ หยก มี ๓ สี สีเขียว สีชมพู สีขาว
✨๑๗ ไส้เทียนชัยมงคล
✨๑๘ เม็ดเงินเม็ดทอง หรือหมุดเงินหมุดทอง
✨๑๙ เม็ดสีเงินสีทอง คือทรายเงินทรายทอง
✨๒๐ ตะไคร่เสมา ขี้ไคลเสาตะลุงช้างเผือก
✨๒๑ พระธาตุ
✨๒๒ หินสีต่างๆ คือแร่วิเศษ
✨๒๓ ไม้ไก่กุ๊ก
✨๒๔ ข้าวสุกตากแห้ง
✨๒๕ เกศาสมเด็จโต
✨๒๖ เศษจีวรสมเด็จโต
✨๒๗ ดินโป่งเหลือง
✨๒๘ ดินโป่งแดง
✨๒๙ ดินโป่งเขียว
✨๓๐ แผ่นหินอ่อนปลุกเสกลงเหล็กจารย์
✨๓๑ ศิลาธิคุณ หรือฤาษีผสมแล้ว
✨๓๒ ดินสีส้ม
✨๓๓ ว่าน และไม้มงคลต่างๆ
✨๓๔ เกสร ๑๐๘
✨๓๕ เศษตะไบเงิน ตะไบทอง พระที่หล่อพิธีหลวง
✨๓๖ เชือกมงคล

*ขั้นตอนการทำมวลสารต่างๆที่ท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์ ( โต ) ได้นำมาเป็นส่วนผสมในการสร้างพระของท่านมีขั้นตอนดังต่อไปนี้
🌟๑ ผงกฤติยาคม ได้นำเอาดินขาวที่จังหวัดลพบุรีเมื่อครั้งท่านเจ้าประคุณสมเด็จ (โต) ได้ไปเรียนวิทยาคมกับพระอาจารย์แสงที่จังหวัดลพบุรี โดยได้นำมาร่อนเอาสิ่งที่แปลกปลอมออกจนสะอาด แล้วนำมาผสมกับน้ำมนต์น้ำศักดิ์สิทธิ์ ๗บ่อ ๗รส (ซึ่งเป็นน้ำที่ได้จากสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ไม่ขอเปิดเผยเนื่องจากเป็นพื้นที่ของทางราชการ ) นวดจนสามารถปั้นเป็นแท่งกลมแล้วหั่นออกเป็นแว่นๆหนาพอประมาณ นำไปตากแดดจนแห้งแล้วนำมาป่นจนละเอียด ร่อนด้วยแร่งจนได้ดินขาวที่ละเอียดสะอาดบริสุทธิ์ แยกไปบรรจุใส่บาตร ๕ บาตรเท่าๆกัน เอาดินขาว
✨บาตรที่๑ ทำผงอิทธเจ มีอานุภาพในทางเมตตา มหานิยม
✨บาตรที่๒ ทำผงตรินิสิงเห มีอานุภาพทางมหาเสน่ห์
✨บาตรที่๓ ทำผงปถมัง มีอานุภาพทางอยู่ยงคงกระพันชาตรี ยิงฟัน ขบกัด ไม่เข้าไม่ระคายผิว ค้าขายไม่ขาดทุน
✨บาตรที่๔ ทำผงมหาราช มีอานุภาพมหาอำนาจทั่วไป ยิ่งใหญ่เป็นที่น่าเกรงกลัวแก่ศัตรูและผู้คิดร้าย ✨บาตรที่๕ ทำผงพุทธคุณ มีอานุภาพทางแคล้วคลาด เจริญก้าวหน้า ได้ดีมีความสุข พ้นทุกข์

เมื่อทำการปลุกเสกจนขลังได้ที่แล้วจึงเอาผงทั้ง ๕ บาตร มาใส่รวมกันในบาตรใหญ่ ๑ บาตร แล้วกำกับด้วย คาถาทั้ง ๕ บท อิทธเจ ตรินิสิงเห ปถมัง มหาราช พุทธคุณ พร้อมๆกันในบาตรใหญ่รวมเป็น๑ ผู้ทำต้องมีสมาธิบัติแข็งกล้าจริงๆไม่เช่นนั้นจะทำให้สมาธิแตกจิตฟั่นเฟือน ในโลกนี้ไม่มีใครทำได้นอกจากท่านเจ้าประคุณสมเด็จพระพุทฒาจารย์ ( โต ) เพียงองค์เดียวเท่านั้น ต่อมาเอาว่านมงคลต่างๆที่ท่านเจ้าประคุณๆได้พบในตอนออกธุดงค์มาคั้นกับน้ำศักดิ์สิทธิ์ ๗ บ่อ แล้วนำน้ำที่ผสมว่านมาผสมดินขาวในบาตรใหญ่ นวดจนสามารถปั้นเป็นแท่งชอคล์และตากแดดจนแห้งสนิทดีแล้ว จึงนำมาใช้เป็นดินสอเขียนกระดานดำในการสอนพระเณรในสมัยนั้น เรียนบาลีมูลกัจจายน์ การท่องมนต์พร้อมกับเขียนพระพุทธปริต ตลอดจนอักขระเลขยันต์ตามสูตรต่างๆ เมื่อลบออกก็ให้เก็บผงชอคล์นำมาผสมกับน้ำว่าน แล้วปั้นเป็นแท่งชอคล์ นำไปใช้ใหม่ ทำเช่นนี้ประมาณ ๒๕๐-๓๐๐ ครั้ง จนชอกร่วนออกเป็นเม็ดๆไม่สามารถนำมาผสมได้ใหม่ซึ่งเป็นเม็ดที่แข็งและแกร่งมากมีสีขาวขุ่นเหมือนสีฟันของคน ในการทำผงกฤติยาคมไม่ใช่ง่ายไม่ธรรมดา ผงของท่านจึงขลังประกอบกับท่านเป็นพระอภิญญา หรือเทียบเท่าพระอรหันต์ในสมัยพุทธกาล ทำให้เกิดอิทธิปาติหารแก่ผู้ที่นำพระของท่านไปใช้บูชา
🌟๒ ผงดอกไม้แห้ง คือดอกไม้เช่น ดอกมะลิ ดอกบัว ที่ประชาชนทั่วไปนำมาถวายเนื่องในวันสำคัญๆของพระพุทธศาสนา นำเอามาตากแดดจนแห้งสนิทจึงนำมาตำบดจนละเอียด ซึ่งจะมีสีคล้ายผิวลูกมะกอกสุก
🌟๓ ผงขี้ธูป ก้านธูป ที่จุดบูชาพระ
🌟๔ ผงดินสอพลองหรือแป้งกระแจะ คือแป้งที่ทำการปลุกเสกใช้สำหรับเจิมในงานพิธีต่างๆ
🌟๕ ผงใบลานดิบ ใบลานสุก ผงดำ ท่านโตจะเอาใบลานคัมภีร์สำหรับเทศน์ที่ขาดหักและเก่าๆ ไม่ไม่ครบกัณฑ์เอามาเผา ถ้าต้องการเป็นใบลานดิบพอไฟลุกโชนก็จะดับไฟก่อนที่จะไหม้จนดำ สีจะเหมือนสีผิวลูกมะกอกสุก ถ้าต้องการใบลานสุกก็จะปล่อยให้ไหม้จนเป็นขี้เถ้า ต่อจากนั้นก็จะนำมาตำบดละเอียดแล้วทำการปลุกเสกจนขลังดีจึงนำมาผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ ส่วนผงดำคือแท่นแม่พิมพ์พระที่แกะด้วยไม้มะเกลือหรือไม้เนื้อแข็งที่เป็นมงคล แตกชำรุดซึ่งได้เก็บไว้เป็นจำนวนมาก เอามาเผาจนดำเป็นเถ้าถ่านนำมาตำบดจนละเอียด ปลุกเสกจนขลังแล้วจึงนำมาผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๖ เม็ดผงน้ำตาเทียนไขบด เทียนเหลืองบด คือน้ำตาเทียนที่จุดเทียนในการสวดมนต์ภาวนาหรือทำพิธีต่างๆที่สำคัญ นำมาตำป่นแล้วทำการปลุกเสกจนขลังจึงนำมาผสมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๗ พระสมเด็จหัก คือพระสมเด็จที่แกะออกจากแม่พิมพ์มีการชำรุดแตกร้าว และพระสมเด็จเก่าที่แตกหักนำมาตำบดให้เป็นชิ้นเล็กๆ ซึ่งแต่ละชิ้นมีพุทธคุณเท่ากับพระสมเด็จหนึ่งองค์ นำมาผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๘ พระซุ้มกอเก่า หรือพระเนื้อดินเก่า เป็นพระที่ท่านโตที่ได้นำมาจากจังหวัดกำแพงเพชร เป็นวัดเก่าทิ้งไว้รกร้าง อิฐขององค์พระเจดีย์พังทลายลงมาพร้อมกับพระเนื้อดินที่แตกหักมากมาย มีต้นไม้ขึ้นปกคลุมเต็มไปหมด โดยได้ว่าจ้างชาวบ้านช่วยกันขนไปใส่ลงในเรือกระแชง ซึ่งเป็นเรือของท่านโตที่ได้ร้บพระราชทานถวายให้ใช้เป็นพาหนะส่วนตัวเดินทางไปในที่ต่างๆ ท่านได้นำพระเนื้อดินดังกล่าว มาตำบดจนเป็นชิ้นเล็กๆ
🌟 ๙ เม็ดเกสรบัวแดง ดอกบัวที่บูชาพระ 
🌟๑๐ เม็ดเกสรบัวหลวง ดอกบัวที่บูชาพระ
🌟๑๑ เม็ดผงถ่านบล็อกแม่พิมพ์ที่แตกชำรุดเผา คือแม่พิมพ์ที่เป็นไม้เนื้อแข็งเช่นไม้มะเกลือเป็นต้น แม่พิมพ์เหล่านี้ส่วนมากเป็นแม่พิมพ์ที่ชาวบ้านแกะมาถวาย และชำรุดใช้การไม่ได้เก็บไว้เป็นจำนวนมากและแม่พิมพ์เหล่านี้ท่านโตได้เบิกเนตรก่อนที่จะใช้กดพิมพ์พระ จึงมีความศักดิ์สิทธิและพุทธคุณสูง เก็บใว้มีจำนวนมากก็จะนำมาเผาจนดำเป็นถ่าน และตำป่นจนละเอียด แล้วปลุกเสกจนขลังนำมาผสมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๑๒ แร่ดาวตก แร่สะเก็ดดาว หรือกากยายักษ์ ซึ่งท่านได้พบตอนออกธุดงค์ การธุดงค์ของท่านโตทุกครั้งหลังจากออกพรรษาแล้วเป็นเวลากว่า๔๐ปี มีคราวหนึ่งท่านออกธุดงค์(รุกขมูล)กับพระอาจารย์แสง ซึ่งเป็นพระอาจารย์ของท่าน ในป่าดงดิบไม่มีผู้คนอาศัยอยู่เลยมีแต่สัตว์ใหญ่ดุร้าย เป็นเวลา๓ปีติดต่อกันโดยไม่ได้ออกจากป่า เวลาบินฑบาตรต้องบินฑบาตรกับโคนต้นไม้ใหญ่ ได้ข้าวเหนียวมาปั้นเดียว
🌟 ๑๓ ผงตุ๊กตาหยกกวนอูของเจ้าสัวที่ทำตกแตก ไม่กล้านำไปทิ้งเพราะเป็นของสักสิทธิ ได้นำมาถวายท่านโต และได้นำมาตำบดจนละเอียดเป็นชิ้นเล็กๆ แล้วปลุกเสกจนขลังนำมาผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ 
🌟๑๔ เม็ดกล้วย เม็ดงา เม็ดนุ่น เม็ดกล้วยเป็นเม็ดของกล้วยน้ำที่ผสมนวดรวมกับเนื้อพระ เม็ดงาและเม็ดนุ่น ท่านโตได้นำมาปลุกเสกเป็นของมงคลเช่นเดียวกับเม็ดกล้วย นำมาผสมรวมมวลสารอื่นๆ
🌟๑๕ เม็ดพลอยอัญมณีต่างๆ เมื่อสมัยนั้นโรงงานเจียรนัยพลอย จะนำเศษพลอยที่ไม่ได้ใช้ไปถวายท่านโต และได้ปลุกเสกจนขลังนำมาผสมรวมกับมวลสารอื่น
🌟๑๖ หยก หยกมี ๓สี สีขาว สีเขียว สีชมพู ท่านโตได้พบตอนออกธุดงค์ได้นำมาตำป่นเป็นชิ้นเล็กๆ ปลุกเสกจนขลังนำมาผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๑๗ ไส้เทียนชัยมงคล เทียนที่ใช้จุดทำพิธีมงคลสำคัญๆ ซึ่งยังมีไส้เทียนเหลืออยู่ จึงนำเอาไส้เทียนมาเป็นวัตถุมงคล โดยตัดเป็นท่อนสั้นๆนำมาผสมรวมกับสารอื่นๆ
🌟๑๘ เม็ดเงิน เม็ดทอง คือหมุดเงินหมุดทอง
🌟๑๙ เม็ดสีเงินสีทอง คือทรายเงินทรายทองเป็นทรายที่ท่านโตได้พบ และนำมาปลุกเสกจนขลังนำมาผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๒๐ ตะไคร่เสมา คือตะไคร่ที่เกาะติดตามองค์เสมา หรือไคลเสาตะลุงช้างเผือก ได้นำเอามาปลุกเสกจนขลังนำมาผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๒๑ พระธาตุ เป็นพระธาตุของพระอริยะสงฆ์ที่เป็นที่นับถือของสาธุชนทั่วไป นำมาผสมรวมกับสารอื่นๆ
🌟๒๒ หินสีต่างๆ คือแร่วิเศษ ท่านโตได้นำมาจากที่ต่างๆและปลุกเสกจนขลังนำมาผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ 
🌟๒๓ ไม้ไก่กุ๊ก เป็นเศษกิ่งไม้แห้งที่ร่วงอยู่ตามพื้น ไก่แจ้ตัวผู้จะจิก แล้วร้องเรียกไก่ตัวเมียที่มันต้องการผสมพันธุ์ด้วย แล้วไก่ตัวเมียจะวิ่งมาหา ไก่ตัวผู้ก็จะผสมพันธุ์ด้วย โดยไม่ต้องไปไล่จิกแค่เรียกตัวเมียก็มาหา ถือว่าเป็นไม้เสน่ห์เอามาปลุกเสกจนขลัง นำมาผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๒๔ ข้าวสารตากแห้ง เป็นข้าวที่ถวายพระพุทธเมื่อลาแล้วนำมาตากจนแห้ง แล้วนำมาตำบดผสมกับเนื้อปูนหินและมวลสารอื่นๆ( ในพระบางองค์อาจจะเห็นมีเศษเม็ดข้าวหักเป็นชิ้นเล็กๆ )
🌟๒๕ เกศาสมเด็จโต ทุกครั้งที่จะมีการปลงผมของท่านโตจะเป็นพระเถระชั้นผู้ใหญ่เท่านั้น และจะเก็บเกศาไว้เมื่อเวลาสร้างพระก็จะนำมาผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๒๖ เศษจีวรสมเด็จโต ท่านจะนำจีวรที่เก่าที่ไม่ได้ใช้แล้วมาตัดเป็นชิ้นเล็กๆปลุกเสกจนขลังแล้วนำไปผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๒๗ ดินโป่งเหลือง
🌟๒๘ ดินโป่ แดง
🌟๒๙ ดินโป่งเขียว
ดินโป่งทั้ง ๓ ชนิดนี้จะอยู่บนยอดเขาสูง เป็นของดีตามธรรมชาติ ท่านโตได้ค้นพบแล้วนำมาผสมสร้างพระเครื่องของท่าน อิทธิคุณของดินโป่งจะดีทางไม่อดไม่อยาก เจริญโภคทรัพย์
🌟๓๐ แผ่นหินอ่อนลงเหล็กจารย์ ซึ่งเป็นของที่มีพุทธคุณสูงได้นำมาตำบดผสมรวมกับมวลสารอื่นๆ
🌟๓๑ ศิลาธิคุณ หรือฤาษีผสมเสร็จ ศิลาธิคุณเป็นธาตุศักสิทธิ์ตามธรรมชาติที่มีเทพรักษา จะอยู่บนยอดเขาสูงพบพร้อมๆกับดินโป่ง ศิลาธิคุณมีลักษณะภายนอก คล้ายหินอ่อนมีความร่วนตัวเปราะเมื่อพบครั้งแรก เมื่อโดนอากาศก็จะค่อยๆแข็งขึ้น เช่นเดียวกันกับศิลาแลง ศิลาธิคุณเป็นมวลสารหลัก ใช้ในการสร้างพระสมเด็จนอกจากตัวประสาน ปูนเพ็ชร และกล้วย 
🌟๓๒ ดินสีส้ม เป็นดินที่มีในองค์พระสมเด็จทุกองค์ที่ท่านเจ้าประคุณสมเด็จ (โต) สร้าง ท่านได้ค้นพบและจะมีอยู่แห่งเดียวเท่านั้น จึงถือว่าเป็นมวลสาระสำคัญในการดูพระสมเด็จ เช่นเดียวกันกับผง กฤติยาคม หรือผงสมเด็จ
🌟๓๓ ว่านและไม้มงคลต่างๆ เช่น ทองพันชั่ง-ราชพฤกษ์-ชัยพฤกษ์-ตำลึง-สุดสวาท-ยอดและดอกรักซ้อน-กระแจะตะนาว-ใบเงิน-ทอง-นาคและว่านต่างๆที่นำมาจากป่าตอนที่ท่านออกธุดงค์
🌟๓๔ เกษร ๑๐๘ คือเกสรดอกไม้ที่เป็นมงคลต่างๆ
🌟๓๕ เศษตะไบเงิน ตะไบทอง จากพระที่หล่อพิธีหลวงต่างๆ
🌟๓๖ เชือกมงคล คือเชือกที่ใช้ในการทำพิธีมงคลต่างๆในการสร้างพระ